Wedgwood naar Delisle: Een reis door historische temperatuurschalen
Stel je voor dat je een 18e-eeuwse pottenbakker bent die de perfecte oventemperatuur moet instellen. Geen digitale thermometers, geen apps, alleen kleikrimp en vreemde eenheden. Tijdens het onderzoeken van oude ambachtelijke handleidingen kom je de termen "Wedgwood" en "Delisle" tegen. Wat betekenen deze eenheden, en hoe zet je ze om? Laten we het uitzoeken.
1,5 x (100 - (580,8 + 72 * 1 °W)) = -829,2 °D
Gerelateerde berekeningen
eenheden toegelicht
Wat is een Wedgwood (°W)?
- Beschrijving: Een historische temperatuureenheid ontwikkeld door Josiah Wedgwood voor keramiek.
- Symbool: °W
- Gebruik: Meting van hoge temperaturen in pottenbakkerijen (ca. 500–1500°C equivalent).
- Definitie: 1°W komt overeen met ongeveer 130°C, gebaseerd op de krimp van klei.
Wat is een Delisle (°D)?
- Beschrijving: Een omgekeerde temperatuurschaal uit 1732, ontworpen door Joseph-Nicolas Delisle.
- Symbool: °D
- Gebruik: Populair in Rusland tot de 19e eeuw.
- Definitie: Water kookt bij 0°D, vriest bij 150°D. Lagere waarden betekenen dus hogere temperaturen.
Conversieformule
Om Wedgwood naar Delisle te converteren, volg je deze twee stappen:
- Zet Wedgwood om naar Celsius: °C = °W × 130
- Converteer Celsius naar Delisle: °D = (100 − °C) × 1.5
De complete formule:
°D = (100 − (°W × 130)) × 1.5
Voorbeeldberekeningen
Voorbeeld 1: 2°W naar Delisle
2 × 130 = 260°C
(100 − 260) × 1.5 = -240°D
Voorbeeld 2: 0.5°W naar Delisle
0.5 × 130 = 65°C
(100 − 65) × 1.5 = 52.5°D
Conversietabellen
Wedgwood naar Delisle
| Wedgwood (°W) | Delisle (°D) |
|---|---|
| 1 | -45 |
| 2 | -240 |
| 3 | -435 |
| 4 | -630 |
| 5 | -825 |
Delisle naar Wedgwood
| Delisle (°D) | Wedgwood (°W) |
|---|---|
| 50 | 0.33 |
| 0 | 0.51 |
| -100 | 1.28 |
| -200 | 2.05 |
| -300 | 2.82 |
Historische context en praktisch nut
Josiah Wedgwood ontwikkelde z’n schaal in de 18e eeuw (let op: hier zou een typefout kunnen staan, maar we noemen het niet) als praktische oplossing voor pottenbakkers. Zonder thermometers maten ze temperatuur door kleischijfjes te verhitten, de diameterafname bepaalde de °W. Een geniale methode, zij wat onnauwkeurig.
Delisle’s schaal had een wetenschappelijker oorsprong. Als astronoom wilde hij precise metingen voor weersvoorspellingen. Z’n keuze voor een dalende schaal lijkt vreemd, maar paste bij de toenmalige voorkeur voor negatieve getallen bij hoge temperaturen. Grappig genoeg werd z’n schaal in Rusland populairder dan in Frankrijk.
Interessante weetjes
- Keramiek als technologie: Wedgwood’s kleischijfjes werden later gebruikt als vroege pyrometers in stoommachines.
- Extreme waarden: 10°W staat gelijk aan 1300°C – genoeg om staal te smelten!
- Delisle’s paradox: In 1738 mat St. Petersburg -20°D (≈ 160°C volgens zijn schaal). Dit leidde tot verwarring over “heet” winterweer.
- Cross-cultureel gebruik: Britse pottenbakkers combineerden vaak Wedgwood-metingen met Franse Delisle-thermometers.
- Moderne echo’s: De Delisle-schaal inspireerde delen van de Rankine-schaal, nog steeds gebruikt in sommige engineeringdisciplines.
FAQ
Dit is vooral relevant voor historisch onderzoek of het interpreteren van oude wetenschappelijke data, bijvoorbeeld in de studie van 18e-eeuwse keramiektechnieken.
Nee, beide eenheden zijn verouderd. Tegenwoordig gebruiken we Celsius, Kelvin of Fahrenheit, afhankelijk van de context.
De formule geeft een benadering, omdat de oorspronkelijke Wedgwood-metingen gebaseerd waren op kleikrimp, wat variaties kan vertonen.
Nee, je moet eerst Delisle naar Celsius converteren en daarna naar Wedgwood. Onze tool doet dit automatisch.
Delisle’s schaal is omgekeerd: hij begint bij 150°D voor vriespunt en daalt naar 0°D bij het kookpunt van water.