Van oude elle naar meter: reken historische lengtes om
Heb je ooit een document uit de 17e eeuw gevonden waar sprake is van "25 ellen linnen"? Of ben je bezig met het nabouwen van een middeleeuws kasteel? Dan sta je voor een praktisch probleem: hoe vertaal je die mysterieuze ‘ellen’ naar meters? Met onze conversietool en deze gids maak je van die oude maten iets begrijpelijks.
1 el x 0,523 = 0,523 m
Gerelateerde berekeningen
Stel je voor: je loopt door het oude Babylon. Een koopman wijst naar een lap stof en roept "Drie ellen!" Zonder context snap je niets van z’n prijs. Precies dit probleem hadden handelaren eeuwenlang, tot de meter alles vereenvoudigde. Maar hoe reken je die twee nu naar elkaar om? Laten we eerst kijken wat een elle eigenlijk is.
Unit definities
Wat is een oude elle (el)?
- Beschrijving: De elleboog als meetlat. Letterlijk de lengte van een mans onderarm – van elleboog tot vingertop.
- Symbool: Geen officieel symbool, maar ‘el’ wordt vaak gebruikt
- Gebruik: Textiel, landmeten, scheepsbouw in oude beschavingen
- Definitie: Variëerde tussen 44 cm (Egypte) en 83 cm (Rome). We gebruiken hier de Nederlandse el van 52,3 cm voor consistentie
Wat is een meter (m)?
- Beschrijving: De basis van het metrieke stelsel, bedacht tijdens de Franse Revolutie
- Symbool: m
- Gebruik: Wereldwijd standaard voor wetenschap, techniek, dagelijks leven
- Definitie: Sinds 1983: afstand die licht in 1/299.792.458 seconde aflegt
Omrekenformule
De magie is simpeler dan je denkt:
1 oude elle = 0,523 meter
meters = ellen × 0,523
ellen = meters ÷ 0,523
Voorbeeldberekeningen
Voorbeeld 1: Je hebt een Antwerps tapijt van 5 ellen. Hoe lang is dat?
5 el × 0,523 = 2,615 meter
Voorbeeld 2: Een middeleeuwse toren is 20 meter hoog. Hoeveel ellen is dat?
20 m ÷ 0,523 ≈ 38,23 el
Conversietabellen
Elle naar meter
| Ellen | Meters |
|---|---|
| 1 | 0,523 |
| 2 | 1,046 |
| 3 | 1,569 |
| 4 | 2,092 |
| 5 | 2,615 |
| 6 | 3,138 |
| 7 | 3,661 |
| 8 | 4,184 |
| 9 | 4,707 |
| 10 | 5,23 |
Meter naar elle
| Meters | Ellen |
|---|---|
| 1 | 1,91 |
| 2 | 3,82 |
| 3 | 5,74 |
| 4 | 7,65 |
| 5 | 9,56 |
| 6 | 11,47 |
| 7 | 13,38 |
| 8 | 15,30 |
| 9 | 17,21 |
| 10 | 19,12 |
Historische achtergrond
De elleboogmaat is zo oud als de weg naar Rome, letterlijk. De vroegste sporen komen uit het Oude Egypte (3000 voor Chr.), waar farao’s hun eigen onderarm lieten uitbeitelen in graniet als officiële standaard. Grappig feit: de piramide van Cheops is precies 440 el lang per zijde. Maar welke el? Dat weten we niet zeker!
In de middeleeuwen werd het pas echt chaotisch. Elke stad hanteerde z’n eigen ‘elle’. De Amsterdamse el van 68,8 cm? Die was gebaseerd op een ijzeren staaf in het stadhuis. Maar in Antwerpen maten ze met een houten lat die elk jaar opnieuw werd gekalibreerd… tegen de gevel van de kathedraal. Tja, door temperatuurverschillen kromp die dus elk seizoen!
De meter bracht verlossing. In 1795 introduceerden de Fransen deze universele maat, gebaseerd op de omtrek van de aarde. Toch duurde het tot 1820 voordat Nederland de el officieel afschafte. Sommige kleermakers bleven trouw aan hun oude meetlat, uit gewoonte, of omdat ze het nieuwe stelsel niet vertrouwden.
Wist je dat?
- Bijbelse maten: De Ark van Noach mat 300 el lang. Met onze berekening: 156,9 meter, langer dan een voetbalveld!
- Meter vs. Elle: Het duurde 83 jaar voordat de meter de elle volledig verving in West-Europa
- Textielhandel: Linnen werd per el verkocht, maar stoffen waren soms maar ¾ el breed. Reken maar uit wat een warboel dat gaf!
- Moderne sporen: In het Engels heet een el een "cubit", bekend van Harry Potter waar het verschil wordt gemaakt tussen "English" en "Norwegian" cubits
- Wetenschappelijke precisie: De moderne meter is zo nauwkeurig dat hij in 200 jaar maar 0,0000001% is veranderd. Probeer dat maar eens met je onderarm!
FAQ
Omdat men zich vroeger baseerde op lichaamsmaten. Een farao liet z’n eigen onderarm lengte standaardiseren, maar niet elk koninkrijk deed dat.
Verrassend precies! Bij opgravingen vonden ze Egyptische 'meetstokken' van hout met duidelijke markeringen. Toch had elke ambachtsman z’n eigen interpretatie.
Jazeker! In sommige religieuze teksten en bij de reconstructie van historische bouwwerken. Ook in de textielindustrie vind je soms nog ‘ellen’ als term terug.
Absoluut. Probeer bijvoorbeeld Romeinse mijlen naar kilometers of middeleeuwse morgen naar vierkante meters. We hebben een aparte categorie voor historische conversies.
De meter is gebaseerd op de lichtsnelheid in vacuüm – een universele constante. Geen risico dat iemands onderarm per ongeluk ‘krimpt’!